اختلالات خواب

ما بر آنیم تا شما را با اختلالات خواب و روشهای مقابله با آن آشنا کنیم

۵ مطلب با موضوع «روشهای تشخیص اختلالات خواب» ثبت شده است

نارکولپسی


 

نارکولپسی

 

نارکولپسی ( Narcolepsy ) یک بیماری عصبی است که در آن سیستم تنظیم کننده ی خواب و بیداری تحت تاثیر قرار گرفته و در آن اختلالاتی ایجاد می شود. شاید بتوان این بیماری را ورود ناخواسته خواب REM یا رویا به حالت بیداری توصیف کرد.

 

نشانه ها( symptoms )

نشانه های این بیماری می توانند در هرسنی شروع به تظاهر کنند ولی عموما زمان شروع این نشانه ها در 15 تا 30 سالگی است. نشانه های کلاسیک این بیماری عبارتند از:

1-   خواب آلودگی شدید طی روز

2-   کاتاپلکسی، ‌دوره های ناگهانی و کوتاه مدت ضعف عضلانی یا از بین رفتن قدرت عضلانی که مخصوصا در زمان بروز احساسات شدید مثل خندیدن و عصبانی شدن رخ می دهند.

3-   فلج خواب، ‌فرد در زمان به خواب رفتن یا از خواب بیدارشدن به این عارضه مبتلا می شود و در حالی که بیدار است احساس می کند که قادر به صحبت کردن و یا حرکت کردن نیست.

4-   توهمات شروع خواب، فرد درهنگام شروع خواب تصاویر رویا مانند مبهمی را مشاهده می کند.

 

افراد مبتلا به نارکولپسی خواب را با ورود به خواب REM ( Rapid Eye Movement ) یا رویا آغاز می کنند در حالی که در افراد سالم، ‌خواب non-REM شروع کننده ی یک دوره ی خواب است. این علامت که به عنوان علامت مشخصه و متمایزکننده ی نارکولپسی از بیماری های دیگر به شمار می رود، ‌به راحتی به وسیله تست پلی سومنوگرافی ( PSG ) تشخیص داده می شود.

در این بیماری ممکن است کیفیت خواب شب افراد نیز کاهش یابد. حرکت کردن و جابجایی زیاد در رختخواب، پرش پاها در هنگام خواب،کابوس های شبانه و بیدار شدن های مکرر می تواند در خواب این افراد اختلالاتی ایجاد کنند.

تعداد، شدت و پیشرفت نشانه های این بیماری ممکن است از یک فرد مبتلا به فرد مبتلای دیگر تغییرات زیادی را نشان دهد. ابتلای یکی از افراد خانواده، احتمال ابتلای افراد دیگر خانواده را افزیش می دهد و این فرضیه را مطرح می سازد که عوامل موروثی و ژنتیکی بر روی ابتلای به بیماری موثر می باشند. این واقیت این احتمال را مطرح می سازد که نارکولپسی می تواند یک بیماری ژنتیکی باشد. یافته های علمی این موضوع را تایید می کنند بدین معنی که خصوصیات ژنتیکی افراد در مستعد بودن آنها نسبت به این بیماری دخالت دارند.

خواب آلودگی افراطی در طی روز معمولا اولین و آشکارترین نشانه ی نارکولپسی است که شروع به تظاهر می کند. افراد مبتلا به این بیماری حملات خواب را در طی روز تجربه می کنند که معمولا قدرت مقاومت در مقابل آنها را ندارند  و این حملات ممکن است از 30 ثانیه تا بیش از 30 دقیقه به طول بیانجامند. این حملات خواب هیچ ربطی به میزان وکفایت خواب شب افراد ندارند و ممکن است در هر موقعیتی رخ دهند همچون در سرکار، در مجامع عمومی، در هنگام خوردن، صحبت کردن، رانندگی کردن و یا در هر موقعیت نامناسب دیگر که بعضا می تواند موجبات بروز سوانح و خطرات مرگباری را مهیا نماید.

 

تشخیص

  اگرچه نارکولپسی یک بیماری نادر نیست، اغلب به اشتباه به عنوان بیماری دیگری تشخیص داده شده و یا تشخیص آن سال ها پس از شروع تظاهرات آن صورت می گیرد. تشخیص زودهنگام و درمان نارکولپسی ‌می تواند نقش مهمی در بهبود اثرات سوء این بیماری بر جسم و روان افراد مبتلا داشته باشد. اگرچه نارکولپسی اختلالی است که می تواند در دوره ی طولانی ای از زندگی برای فرد مشکلاتی ایجاد کند اما در حالتی که بیماری زود تشخیص داده شده و درمان آن شروع شود،‌ فرد می تواند با مصرف داروهای مناسب و هم چنین حمایت افراد نزدیک مانند اعضاء خانواده، زندگی تقریبا نرمالی داشته باشد. ولی اگر این بیماری دیر تشخیص داده شده و یا اصلا تشخیص داده نشود می تواند اثرات تخریب کننده ای بر روی زندگی فرد برجای گذارد و مشکلاتی را در زمینه های اجتماعی، آموزشی،‌ روانی و ... برای فرد در پی داشته باشد.

 

درمان

درمان قطعی برای نارکولپسی وجود ندارد ولی می توان نشانه های آن را با مداخلات درمانی و تغییرات رفتاری کنترل کرد. خواب آلودگی افراطی در طی روز به وسیله دارو های محرک، کاتاپلکسی و دیگر نشانه های مربوط به خواب REM بوسیله داده های ضدافسردگی 3 حلقه ای ( Tricyclic Antidepressants )  کنترل می شوند.

غالبا ‌داروها نشانه های این بیماری را کاهش می دهند اما باعث قطع کامل آنها نمی شوند. بسیاری از دارو هایی که هم اکنون در دسترس افراد قرار دارند،‌ دارای اثرات جانبی بوده و خود می توانند باعث ایجاد عوارضی در افراد استفاده کننده از آنها شوند. تغییرات در شیوه ی زندگی روزمره ی افراد مانند تنظیم یک برنامه زمانی منظم برای خواب شب و چرت های روزانه و یا پرهیز از شرکت در موقعیت های همراه با هیجانات شدید می تواند درکاهش نشانه های این بیماری نقش داشته باشد و از ورود های ناخواسته خواب REM به فعالیت های روزانه جلوگیری کند.

 

 

اگر مظنون هستید که یکی از افرادی که شما می شناسید مبتلا به این بیماری است یا نه، می توانید سئوالات زیر را از او بپرسید. دادن جواب مثبت به هریک از سئوالات زیر می تواند گواهی بر وجود نارکولپسی باشد. در این صورت حتما به یک متخصص اختلالات خواب رجوع کنید.

-        آیا فکر می کنید که می توانید چندین روز بخوابید و باز هم احساس خواب آلودگی داشته باشید ؟

-        آیا تاکنون شده است در هنگام خندیدن احساس ضعف عضلانی کنید ؟

-        آیا تاکنون شده است در هنگام عصبانیت احساس ضعف عضلانی کنید ؟

-        آیا نگران هستیدکه در هنگام شنا کردن به خواب بروید ؟

-        آیا نگران هستید که در هنگام دوش گرفتن به خواب بروید ؟

-        آیا یکی از والدین یا نزدیکانتان مبتلا به یک اختلال خواب است ؟

۰ نظر موافقین ۰ مخالفین ۰
دکتر خسرو صادق نیت

روش سنجش توانایی بیدار ماندن


 روش سنجش توانایی بیدار ماندن

 

MWT ( Maintenance of Wakefulness Test )

 

MWT   در ابتدا برای سنجش میزان کارآیی و تاثیرات روش های درمانی در بیماران مبتلا به خواب آلودگی شدید طراحی شد. این تست یک نوع تغییر یافته از MSLT می باشد. درحالی که MSLT میزان خواب آلودگی افراد را تعیین می کند، MWT برای سنجش میزان توانایی بیدار ماندن آنها به کار می رود. برای انجام MWT پروتکل های مختلفی وجود دارد ولی به طور کلی روش اجرای این تست همانند MSLT می باشد با دو تفاوت:

1- MSLT در اتاق تاریک انجام می شد ولی برای انجام MWT اتاق باید روشنایی اندکی (1/0 تا 13/0 لوکس در سطح قرنیه چشم) داشته باشد.

2- برای انجام MWT بر خلاف MSLT در مدت های 20 دقیقه ای یا 40 دقیقه ای بیمار در یک وضعیت نشسته قرار می گیرد و در طول این مدت باید سعی کند که خواب نرود. البته در طول این مدت بیمار نباید هیچ فعالیتی داشته باشد به عنوان مثال نمی تواند آواز بخواند و یا با دست هایش کاری انجام دهد بلکه باید ساکت و بی تحرک باشد.

در این تست همانند MSLT مدت زمانی که طول می کشد تا فرد به خواب رود و در نهایت متوسط میزان تاخیر خواب محاسبه می گردد.

۰ نظر موافقین ۰ مخالفین ۰
دکتر خسرو صادق نیت

تست سنجش خواب آلودگی طی روز

 

 تست سنجش خواب آلودگی طی روز

 

MSLT     ( Multiple Sleep Latency Test )

 

MSLT  به عنوان یک تست Gold Standard برای ارزیابی خواب آلودگی به شمار می رود. این تست بر این اساس طراحی شده است که هرچه یک فرد خواب آلوده تر باشد سریع تر به خواب می رود.

این تست معمولا حدود 2 ساعت بعد از بیدارشدن از خواب شبانه آغاز می گردد. فرد در این تست 5-4 بار در فواصل 2 ساعته و در هر بار به مدت 20 دقیقه تحت ارزیابی قرار می گیرد. در این مدت های 20 دقیقه ای فرد در یک اتاق تاریک، ساکت و مطبوع از نظر تهویه هوایی، با لباس بیرون از منزل در رختخواب دراز می کشد و تلاش می کند تا به خواب رود. در طول مدت 20 دقیقه ای که فرد دراز کشیده است، EEG (نوار مغز)، EEG (نوار چشم)، EMG (نوار عضله) از فرد گرفته می شود تا مشخص شود که فرد به خواب می رود یا خیر؟ بدین ترتیب مدت زمانی که طول می کشد تا فرد به خواب رود (میزان تاخیر خواب) محاسبه می گردد. پس از انجام تست متوسط میزان تاخیر خواب را در 5-4 دفعه ای که فرد تحت ارزیابی قرار گرفته است محاسبه می کنیم. با استناد به متوسط میزان تاخیر خواب، شدت خواب آلودگی فرد تعیین می شود.

 با انجام این تست می توان به آسانی افرادی که خواب آلودگی شدید روزانه دارند را از افرادی که خواب آلودگی ندارند تشخیص داد. افرادی که کمبود خواب ندارند معمولا بیش از 15 دقیقه طول می کشد تا به خواب روند در صورتی که افرادی که دچار خواب آلودگی شدید می باشند معمولا طی کمتر از 5 دقیقه به خواب می روند. در این تست همچنین می توان مشخص کرد که آیا فرد دوره خواب REM زودهنگام ( Onset REM Sleep Period-SOREMP ) را تجربه می کند یا خیر؟ اگر که فرد طی کمتر از 15 دقیقه بعد از شروع خواب وارد فاز REM شود به معنی وقوع یک SOREMP می باشد. SOREMP  در افراد مبتلا به نارکولپسی دیده می شود.

برای این که MSLT به درستی صورت گیرد و نتایج حاصل از آن بیانگر میزان واقعی خواب آلودگی فرد باشد باید چندین نکته در انجام این تست مورد توجه قرار گیرد:

-          افراد باید حداقل 15 روز قبل از انجام MSLT هیچ داروی محرک اعصابی را مصرف نکرده باشند.

-          افرادی که کافئین زیاد مصرف می کنند قبل از انجام تست باید به تدریج میزان مصرف خود را کاهش دهند.

-          افراد باید برای 15-10 روز قبل از انجام MSLT ، Sleep Log پر کنند.

-          برای انجام MSLT استاندارد افراد باید شب قبل از تست، تحت ارزیابی توسط PSG قرار گرفته باشند.

-          افراد در روز انجام MSLT نباید الکل یا کافئین مصرف کنند.

-          در فواصل 2 ساعته بین تست ها در زمانی که افراد تحت ارزیابی نیستند باید بیرون از رختخواب باشند و به هیچ وجه نخوابند.


۰ نظر موافقین ۰ مخالفین ۰
دکتر خسرو صادق نیت

پلی سومنوگرافی


 

پلی سومنوگرافی

 PSG ) پلی سومنوگرافی ( متداول ترین تستی است که در مراکز اختلالات خواب انجام می شود. این تست برای تشخیص بسیاری از اختلالات خواب Gold Standard محسوب می شود که از جمله آنها می توان به سندرم آپنه خواب انسدادی، سندرم آپنه خواب مرکزی، PLMD و نارکولپسی اشاره کرد. یکی از عوارض و نشانه های مشترک این اختلالات، خواب آلودگی درطی روز می باشد. استفاده مستقیم PSG  در تشخیص خواب آلودگی در طی روز به کاربرد آن در تست های MSLT و MWT بر می گردد که اختصاصا به این جهت طراحی شده اند.

PSG   یک تست چند پارامتری است که عملکرد تعدادی از ارگان ها و سیستم های بدن انسان را در خواب ضبط و ثبت می کند. EEG (نوار مغز)، EKG (نوارقلب)، EMG (نوار عضله)، EOG (نوار چشم)، جریان هوای تنفسی، تلاش تنفسی، درصد اشباع اکسیژن خون از اجزای معمول یک PSG محسوب می شوند.

برای انجام تست PSG فرد باید یک شب را در آزمایشگاه خواب بخوابد. طول مدتی که فرد خواب است تعدادی الکترود (صفحات کوچک فلزی) و وسایل دیگر برای ضبط اطلاعات لازم به بیمار متصل می شود. علی رغم تغییر فضای خواب و اتصال تعداد زیادی الکترود و وسایل دیگر به بیماران، اکثر بیماران حتی بهتر از روزهای معمول در آزمایشگاه خواب، به خواب می روند. تنها تعداد اندکی از بیماران اظهار می کنند که نسبت به شرایط معمول خواب بدتری داشته اند.

در این تست نوار عضله از یکی از عضلات پا برای ثبت حرکات پاها و همچنین از یکی از عضلات چانه برای اندازه گیری تون عضلانی کلی بدن گرفته می شود.

از داده های PSG می توان اطلاعات زیادی بدست آورد که تعدادی از آنها شامل موارد زیر می باشند:

-          میزان تاخیرخواب

 مدت زمانی که طول می کشد تا افراد به خواب روند در افراد سالم و بیماران مبتلا به اختلالات خواب متفاوت است. در تست MSLT و MWT نیز میزان تاخیر خواب محاسبه می شود که بیانگر شدت خواب آلودگی افراد می باشد.

-          مراحل خواب

 یک خواب طبیعی به ترتیب شامل مراحل 1، 2، 3 ، 4 فاز Non-REM و فاز REM می باشد که 6-4 دفعه این سیکل در یک شب تکرار می شود. مدت این مراحل در افراد بیمار بسته به نوع بیماری آنها متفاوت می باشد.

-          کیفیت خواب

 تعداد کل دقایقی که فرد در خواب بوده تقسیم بر کل زمانی که فرد در رختخواب به سر برده بیانگر کیفیت خواب است. این میزان در افراد طبیعی برابر 90-85 درصد است، در صورتی که افراد بیمار بسته به نوع بیماریشان کیفیت خواب به مراتب پایین تری دارند.

-          نامنظمی های تنفسی مانند آپنه و هایپوپنه

 هایپوپنه به معنی کاهش جریان هوای تنفسی به میزان کمتر از 80 درصد حد پایه و آپنه به معنی کاهش جریان هوای تنفسی به میزان کمتر از 20 درصد حد پایه به مدت بیش از 10 ثانیه می باشد. جمع آپنه و هایپوپنه در افراد طبیعی کمتر از 5 است ولی در افراد مبتلا به سندرم آپنه خواب گاهی تا 600 عدد هم می رسد .

-          تعداد Arousal

Arousal   به معنی بیداری کوتاه مدت در حد چند ثانیه است که فرد متوجه آن نمی شود. در arousal الگوی امواج مغزی ناگهان تغییر می کند و مشابه حالت بیداری می شود. arousal در نتیجه موارد مختلفی از جمله حرکت پاها و ناراحتی های تنفسی ایجاد می شود. موارد زیاد arousal درخواب افراد می تواند نشانه ابتلای آنها به اختلالات خواب و یا خستگی و عدم خواب کافی آنها باشد.

-          ناهنجاری های ریتم قلبی، وضعیت بدن در طی خواب و الگوی حرکت پاها از دیگر مواردی است که از PSG بدست می آید.


۰ نظر موافقین ۰ مخالفین ۰
دکتر خسرو صادق نیت

سندرم وقفه انسدادی حین خواب


سندرم وقفه انسدادی حین خواب   (Obstructive Sleep Apnea Syndrome )

این سندرم شایع ترین نوع آپنه است و به علت انسداد راه های هوایی در هنگام خواب رخ می دهد. این انسداد در اکثر موارد در راه های هوایی فوقانی ایجاد می شود. باریک شدن راه های هوایی فوقانی می تواند نتیجه چندین عامل از جمله ناهنجاری های آناتومیکی مادرزادی، افزایش وزن، مصرف الکل قبل از خواب و... باشد .

 

نشانه های متداولی که در افراد مبتلا به آپنه خواب دیده می شوند عبارتند از:

1- فرد در هنگام خواب با صدای بلند خرخر می کند.

2 - فرد از خواب خود راضی نبوده واحساس سرحالی و شادابی پس از خواب را ندارد.

3- فرد صبح ها با سردرد از خواب بیدار می شود.

4- فرد در طی روز احساس خواب آلودگی داشته و برای بیدار ماندن مشکل دارد.

5- فرد ممکن است در شب با احساس خفگی از خواب بیدار شود.

6- فرد شب تعرق شدید دارد خصوصا در قسمتهای فوقانی سینه، گردن، سر و صورت.

7- فرد ممکن است در شب برای دفعه های متوالی به توالت برود.

8- فرد ممکن است در خوابیدن مشکلی داشته ومبتلا به بی خوابی( Insomnia ) باشد.

9- فرد صبح ها با احساس خشکی در دهان از خواب بیدار می شود.

10- معمولا افراد چاق مبتلا به این سندرم می باشند ولی الزاما این گونه نیست.

11- فرد ممکن است در خواب زیاد غلت بزند و یا بزاق دهانشان بر روی بالش بریزد .

 

 

آپنه خواب اختلالی است که بالقوه یک تهدیدکننده ی جدی برای زندگی به حساب می آید و در بعضی از موارد نیازمند مداخلات سریع درمانی است. این اختلال می تواند در دراز مدت عامل ایجاد کننده ی یک سری از بیماری ها به حساب آید از جمله فشار خون بالا، آریتمی های قلبی، نارسایی های احتقانی قلب، بیماری عروق کرونر، فشار خون ریوی، مقاومت به انسولین در بیماران مبتلا به مرض قند، سکته مغزی، کاهش عملکرد شناختی، عدم تمرکز، نقص عملکرد سایکوموتور، افزایش وزن، افسردگی، کاهش توانایی جنسی، سوزش سر دل ( Heartburn ) و...

 

با توجه به نقشی که این سندرم در ایجاد خواب آلودگی افراطی در طی روز وعدم تمرکز دارد، افراد مبتلا به میزان بیشتری دچار تصادفات رانندگی و سوانح شغلی می شوند. یکی دیگر از عوارض این اختلال کاهش قدرت حافظه و توانایی یادگیری است که می تواند در کیفیت آموزشی دانش آموزان و دانشجویان تاثیر بسزایی بگذارد.

 

درمان

با توجه به عوارض فراوانی که این بیماری برای افراد در پی دارد، اهمیت درمان این بیماری روز به روز افزایش یافته و مورد توجه بیش تری قرار می گیرد.

علی رغم مشکلات و عوارض جدی این اختلال، خوشبختانه راه شناخت و درمان موثر آن امروزه در دسترس می باشد که با توجه به نوع و شدت آپنه می توان مناسب ترین روش را انتخاب نمود. استفاده درست از این روش ها نه تنها می تواند در بهبود کیفیت خواب آنها موثر باشد بلکه اثرات سوء قطع تنفس بر روی ارگانهای حیاتی بدن را کاهش داده و یا کاملا متوقف کند.

 

  برخی از روش های ابتدایی، ساده وکاملا موثر خصوصا در موارد خفیف ابتلا به شرح زیر می باشند:

1- کاهش وزن

 اگر مبتلا به اضافه وزن هستید کاهش وزن می تواند شدت خرخرکردن و آپنه را کاهش دهد. اضافه وزن باعث رسوب چربی در اطراف کام نرم، زبان و ساختارهای گردن شده و راه های هوایی را باریک می کند. در مقابل کاهش وزن با کاهش حجم این چربی ها می تواند در گشاد کردن راه های هوایی مؤثر واقع شود.

 

2- Position therapy

 از خوابیدن به پشت پرهیز کنید. به گونه ای بخوابید که سر شما بالاتر از سایر اجزای بدنتان قرارگیرد. یک شیوه معمول برای این که فرد به پشت نخوابد بدین گونه است که فرد یک توپ تنیس را به وسط کمر خود می چسباند بنابراین دیگر قادر به خوابیدن به پشت نیست .  

 

 3- مقدار و نظم خوابتان را افزایش دهید .

هر روز در ساعات منظمی به رختخواب رفته و از رختخواب خارج شوید. شما باید در هر روز  7.5 تا 8 ساعت بخوابید. اگر محرومیت از خواب داشته باشید خرخر کردن وآپنه به مقدار و شدت بیشتری در خواب شما ایجاد می شوند.

 

4- از مصرف داروها و موادی که باعث باریک تر شدن راه های هوایی می شوند بپرهیزید.

الکل و بسیاری از قرص های خواب آور باعث استراحت ماهیچه های حلق شده و بر شدت خرخر کردن و آپنه می افزایند. شما باید از مصرف الکل حداقل 3 ساعت قبل از رفتن به رختخواب خودداری کنید. سیگار کشیدن نیز می تواند باعث تورم بافت های بینی شده و باعث بدتر شدن خرخر و آپنه شود.

 

درمان صحیح و دقیق Sleep Apnea نیازمند مشخص کردن شدت این بیماری است که به وسیله تست پلی سومنوگرافی ( PSG ) انجام می شود .

راهکارهای درمانی متنوعی برای این بیماری با توجه به شدت آن وجود دارد.

انواع خفیف این بیماری با کاهش وزن ، Position Therapy ،‌ Oral appliance و ... درمان می شوند. درحالی که در درمان انواع متوسط و شدید این بیماری از CPAP ( Continuous Positive Airway Pressure )   ،‌ Bi-PAP  ( Bi-level Positive Airway Pressure  ) و ... استفاده می شود.

اقدامات جراحی نیز در افرادی که ناهنجاریهای آناتومیکی عامل اصلی ایجاد این بیماری به حساب می آیند یکی از راهکارهای موثر درمانی خصوصا در موارد ابتلا به نوع خفیف و متوسط محسوب می شود.

۰ نظر موافقین ۰ مخالفین ۰
دکتر خسرو صادق نیت